ΑΗΔΟΝΟΧΩΡΙ
Σε απόσταση 20 λεπτών δυτικά από την Τύλισο (17 χλμ) συναντάμε το γραφικό χωριό Αηδονοχώρι. Ο οικισμός βρίσκεται σε υψόμετρο 565 μέτρων μέσα σε εξαιρετικά αξιόλογο  περιβάλλον, με δασικές εκτάσεις και πρινοδάσος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Εδώ υπάρχει το εντυπωσιακό Δημοτικό Σχολείο, κτισμένο το 1900. Ο Δήμος Τυλίσου προχώρησε πρόσφατα στην επισκευή και συντήρηση του κτηρίου για μελλοντική χρήση του ως λαογραφικό μουσείο. Στην θέση Αρμανώγια υπάρχουν ίχνη ελληνιστικής περιόδου, ενώ στις περιοχές  Τροχαλιάδες και Χαντάκου  τα ερείπια των κτισμάτων που υπάρχουν προδίδουν την ζωή των Μινωιτών της περιοχής. Στην περιοχή Σώπατα μια τεράστια ολοστρόγγυλη πέτρα μας δείχνει τον τόπο θυσιών, την περίοδο της ειδωλολατρίας. Κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία.
 
 
Σημεία Ενδιαφέροντος
Α. Αξιοθέατα
Δημοτικό Σχολείο (1900), Πηγή Αηδονοχωρίου
Στη θέση Αρμανώγια ίχνη οικισμού ελληνιστικής περιόδου
Μινωικά ερείπια στις θέσεις Τροχαλιάδες και Χαντάκου 
Πλάκα στην περιοχή Σώπατα (τόπος θυσιών)

Β. Φυσικό Περιβάλλον
Η περιοχή "Σκαλιά" με πολύ πράσινο, η περιοχή "Πρινιάς" και η περιοχή "Κολένια" μέχρι την περιοχή "Χάλεβρο" (300 στρεμμάτων περίπου) επίσης με πολύ πράσινο δημιουργούν ένα τοπίο ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος

Γ. Χρήσιμες Πληροφορίες
Τηλ.Γραφείου του Δημοτικού Διαμερίσματος 2810-510222

ΑΣΤΥΡΑΚΙ
Σε απόσταση 15 λεπτών δυτικά της Τύλισου (13χλμ) συναντούμε το χωριό Αστυράκι. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 560 μέτρων, στους πρόποδες του Ψηλορείτη, με καταπληκτική θέα και μαγευτικά σπήλαια. Η φυσική ζωή των κατοίκων τους κάνει τους μακροβιότερους της περιοχής. Εδώ ιερό δέντρο ήταν ένας Αστύρακας, φυτό που χρησιμοποιήθηκε από τα αρχαία χρόνια για την παραγωγή θυμιάματος. Οι αρχαίοι Κρήτες λάτρευαν τον Απόλλωνα ως Στυρακίτη, δενδρική θεότητα, κληρονόμο του πανάρχαιου θεού της βλάστησης. Υπήρχε, μάλιστα, και το Στυράκιον όρος. Σήμερα οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία, την κτηνοτροφία και με την μελισσοκομία. Υπάρχουν επίσης καλλιέργειες κηπευτικών και σημαντικές δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις. Στα αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνονται: ο ναός του Αγίου Κωνσταντίνου και το εντυπωσιακό σπήλαιο Σπηλιάρα. Στο χωριό υπάρχουν ενοικιαζόμενα παραδοσιακά καταλύματα.
 
 
 
 

ΚΑΜΑΡΑΚΙ
Το Καμαράκι είναι οικισμός του Αστυρακίου. Εδώ βρίσκεται ένα αξιοθαύμαστο φυσικό μνημείο τόσο για το ίδιο το χωριό όσο και για την ευρύτερη περιοχή του Δήμου, ένα καταπληκτικό σπήλαιο, το Χαϊνόσπηλο με εντυπωσιακούς σταλαγμίτες.

 
 
Σημεία Ενδιαφέροντος
Α. Αξιοθέατα
Υπεραιωνόβιος Αστύρακας
Εκκλησίες: Αγίου Κωνσταντίνου, Άγιος Αντώνιος (Καμαράκι)

Β. Φυσικό Περιβάλλον
Σπήλαια: Σπηλιάρα – Χείμαρος, Χαϊνόσπηλιο (στο Καμαράκι)
Ως αξιόλογες μπορούν να χαρακτηριστούν περιοχές όπως το "Κουμού - Κεφάλι", το "Διμάνι", τα "Δέματα" (προσβάσιμα με δρόμο), και η "Αράπαινα", που έχουν δάση με πρίνους, καθώς και ο "Βόθωνας" διπλα στα Αρμανώγια που είναι δάσος με δρυς και πρίνους.

Γ. Χρήσιμες Πληροφορίες
Τηλ. Γραφείου του Δημοτικού Διαμερίσματος 2810-510150
Πολιτιστικός Σύλλογος - Εκδηλώσεις

Δ. Διαμονή – Γαστρονομία – Χώροι Αναψυχής
Ενοικιαζόμενα Δωμάτια Έλενα και πέντε παραδοσιακά καφενεία

ΓΩΝΙΕΣ    
Οι Γωνιές σε υψόμετρο 620 μ. διατηρούν τη φυσιογνωμία, ενός ορεινού οικισμού και είναι σκαρφαλωμένες πάνω στο ύψωμα "Φιλιόρημο" του Ψηλορείτη, σε απόσταση 19 λεπτών (12 χλμ) από την Τύλισο, με μοναδικά φυσικά μνημεία όπως το οροπέδιο του Εβδόμου. Στην κορφή του υψώματος "Φιλιόριμο" βρέθηκε μινωικό ιερό κορυφής. Εδώ θα θαυμάσουμε λόγω της θέσης που βρίσκεται το χωριό, το Μινωικό μέγαρο του Σκλαβόκαμπου. Ανατολικά του οικισμού βρίσκονται τα Αρχοντικά, η συνοικία των ισχυρών του χωριού, σε παλιότερες εποχές. Στη ίδια συνοικία βρίσκεται το παλιό υδραγωγείο των Γωνιών καθώς και η βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας (Κοίμηση της Θεοτόκου), χτισμένη τον 13ο αιώνα, με τοιχογραφίες και ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στους πρόποδές του βρίσκεται ένας ανακαινισμένος ανεμόμυλος του 1904-5 και στην κορυφή του, το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Όταν έσκαβαν για να το θεμελιώσουν, αποκαλύφθηκε ένα "υψίβατο" ιερό της μινωικής εποχής, αποτελούμενο από δύο συνεχόμενους χώρους.

Έξω από το χωριό, στο ύψος της διασταύρωσης για Καμαράκι, σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση ένας νερόμυλος, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο. Η αρχαιότερη μνεία του οικισμού γίνεται σε ενετικό συμβόλαιο του 1333. Οι Γωνιές ήταν πάντοτε ένα επαναστατημένο χωριό. "Το μόνο χωριό που δεν εμούτισε (προσκύνησε)", λένε χαρακτηριστικά οι Γωνιανοί. Καταστράφηκαν επανειλημμένως από τους Τούρκους, με πιο ακραίο περιστατικό την εκτέλεση 74 κατοίκων του χωριού το 1830.

Η κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία και η γεωργία.
 

Σημεία Ενδιαφέροντος
Α. Αξιοθέατα
Γραφικό χωριό, συνοικία με παραδοσιακά Αρχοντικά
Παλιό υδραγωγείο
Εκκλησίες: Παναγία 13ου αιώνα, Προφήτης Ηλίας κλπ)
Μινωικό μέγαρο του Σκλαβόκαμπου (1500π.χ.)
Φιλιόρημος – ιερό μινωικής εποχής
Ανεμόμυλος (1904)
Νερόμυλος λίγο πριν το χωριό

Β. Φυσικό Περιβάλλον
Οροπέδιο Εβδόμου (Κάτω και Επάνω Λάκκος, πηγή, τυροκομείο)
Γωνιανό Φαράγγι - Μνημείο Πεσόντων
Σπήλαια – Βάραθρα (Ψηστράκι, Τσάκαλος κλπ)

Γ. Χρήσιμες Πληροφορίες
Τηλ. Γραφείου του Δημοτικού Διαμερίσματος 2810-510052
Εξυπηρέτηση των δημοτών σε θέματα ΟΓΑ, γίνεται κάθε Παρασκεύη.
Πολιτιστικός Σύλλογος – Εκδηλώσεις

Δ. Διαμονή – Γαστρονομία – Χώροι Αναψυχής
Υπάρχουν τρία παραδοσιακά καφενεία      
ΔΑΜΑΣΤΑ     
Σε απόσταση 30 λεπτών από την Τύλισο (19,5 χλμ) βρίσκεται η Δαμάστα κτισμένη αμφιθεατρικά σε μια υπέροχη κατάφυτη πεδιάδα που φαντάζει ωραιότερη ανάμεσα στα άγρια βουνά. Το χωριό είχε καταστραφεί ολοσχερώς από τους Γερμανούς. Έμειναν μόνο λίγα σπίτια, στα οποία εγκαταστάθηκε γερμανική φρουρά, και οι εκκλησίες. Η παλιότερη από αυτές είναι η δίκλιτη εκκλησία του Αγίου Νικολάου και της Παναγίας, χτισμένη επί ενετοκρατίας, με πολλά στοιχεία της ενετικής αρχιτεκτονικής στη μορφή και στη διαρρύθμισή της. Παραδόξως, το ιερό της βρισκόταν από τη βορεινή πλευρά, όχι από την ανατολική ως είθισται, αλλά σε μια ανακαίνιση τοποθετήθηκε στη σωστή του θέση.
       
Η άλλη παλιά εκκλησία του χωριού είναι των Αγίων Γεωργίου και Δημητρίου. Είναι άγνωστο πότε χτίστηκε, το τέμπλο της όμως είναι του 1795. Ανακαινίστηκε το 1894. Κάτω από την εκκλησία των Αγίων Γεωργίου και Δημητρίου, ο τοπικός πολιτιστικός σύλλογος έχει δημιουργήσει λαογραφικό μουσείο. Στη Δαμάστα παρέχεται η δυνατότητα διαμονής στο υπέροχο παραδοσιακό αρχοντικό ακόμη καθώς και να γευθούμε μοναδικές γεύσεις από την παραδοσιακή ταβέρνα που υπάρχει στο χωριό. Η κύρια απασχόληση είναι η γεωργία και ακολουθεί η κτηνοτροφία. Επίσης ασκείται η μελισσοκομία και παράγονται ροδάκινα.
 
Σημεία Ενδιαφέροντος
Α. Αξιοθέατα
Εκκλησίες: Ενετική Αγίου Νικολάου & Παναγίας, Αγίου Γεωργίου και Δημητρίου 17ου αιώνα
Λαογραφικό μουσείο πολιτιστικού Συλλογου
Κερατίδι – Μνημείο πεσόντων κατά την περίοδο της Εθνικής αντίστασης

Β. Φυσικό Περιβάλλον
Ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος χαρακτηρίζεται  μια περιοχή με κουκουναριές στη θέση "Κουφαλιάρους'" και οι γεωμορφολογικοί σχηματισμοί των υψηλών λόφων.
Σπήλαιο Δαμάστας

Γ. Χρήσιμες Πληροφορίες
Τηλ. Γραφείου του Δημοτικού Διαμερίσματος 2810-521211
Εξυπηρέτηση των δημοτών σε θέματα ΟΓΑ, γίνεται κάθε Τρίτη στο Μαραθος.
Λατομείο 
Πολιτιστικός Σύλλογος – Εκδηλώσεις
Πανηγύρι Αγίου Γεωργίου
Πανηγύρι Παναγίας 15/8

Δ. Διαμονή – Γαστρονομία – Χώροι Αναψυχής
Ταβέρνα: Δαμάστα,  Διαμονή: Παραδοσιακό Αρχοντικό Αγροτικόν, παραδοσιακό καφενείο
ΚΑΜΑΡΙ     
Σε απόσταση μόνο 7 λεπτών (4 χλμ) από την Τύλισο, μέσα τους υπέροχους ελαιώνες, θα συναντήσουμε το Καμάρι, ένα αγροτικό χωριό με ξεχωριστή ομορφιά όπως προδίδει και το όνομα του. Ο οικισμός έχει διατηρήσει την παραδοσιακή του μορφή. Ο επισκέπτης μπορεί να δροσιστεί στην παλιά μαρμάρινη κρήνη με την αραβική επιγραφή, από την οποία παλιότερα υδρευόταν όλο το χωριό. Σε κεντρικό σημείο, βρίσκεται το εντυπωσιακό δίπατο σπίτι τού… "αδελφού του Μιμίκου". Πρόκειται για τον αδελφό του πρωταγωνιστή του αληθινού ρομάνζου "Ο Μιμίκος και η Μαίρη", που ήταν γιατρός στο Καμάρι.

Σε μικρή απόσταση από τον οικισμό θα συναντήσουμε την πολύ παλιά αναπαλαιωμένη βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας, χτισμένη επί τουρκοκρατίας σε μια περιοχή κατάφυτη από αμπέλια και στην πλατεία την Εκκλησία του Αγίου Νικολάου που είναι και ο πολιούχος του χωριού. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την γεωργία για την παραγωγή ελαιόλαδου και σταφίδας σουλτανίνας. Στο καφενείο του χωριού μπορούμε να νιώσουμε τον παλμό της τοπικής κοινωνίας αφού αποτελεί τον κατεξοχήν χώρο συνάντησης των κατοίκων. Δίπλα από το χωριό, περνάει ο Καμαριανός ποταμός σε ένα μέρος με μοναδικό φυσικό τοπίο.
 
 


Σημεία Ενδιαφέροντος
Α. Αξιοθέατα
Παλιά μαρμάρινη Κρήνη στην περιοχή "Παλιά Βρύση"
Εκκλησίες: Βυζαντινή Εκκλησία Παναγίας, Αγίου Νικολάου

Β. Φυσικό Περιβάλλον
Καμαριανός ποταμός

Γ. Χρήσιμες Πληροφορίες
Τηλ. Γραφείου του Δημοτικού Διαμερίσματος 2810-851380
Εξυπηρέτηση των δημοτών σε θέματα ΟΓΑ, γίνεται κάθε Δευτέρα 8-10πμ.
Πολιτιστικός Σύλλογος – Εκδηλώσεις

Δ. Διαμονή – Γαστρονομία – Χώροι Αναψυχής
 Ένα παραδοσιακό καφενείο





ΚΑΜΑΡΙΩΤΗΣ
Είναι χτισμένος σε μια όμορφη τοποθεσία, σε υψόμετρο 620 μέτρων και σε απόσταση μόνο 25 λεπτών (15,5 χλμ) από την Τύλισο. Τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι επιστρέφουν για μόνιμη εγκατάσταση, ανακαινίζουν τα παλιά πέτρινα σπίτια και το χωριό ξαναπαίρνει ζωή. Σε κεντρικό σημείο, βρίσκεται η τρίκλιτη, καμαροσκέπαστη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, χτισμένη τον 16ο αιώνα. Στο υπέρθυρο της δυτικής πύλης υπάρχει ο λέοντας του Αγίου Μάρκου και στην αψίδα του κεντρικού κλίτους ο δικέφαλος αετός, το οικόσημο της βυζαντινής οικογένειας των Καλλεργών.

Η δίκλιτη βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας, που βρίσκεται στην άκρη του χωριού, έχει αξιόλογες τοιχογραφίες κι έναν τάφο στο εσωτερικό της. Στην πλατεία του χωριού υπάρχει μια ενετική βρύση και δίπλα χτιστές ψησταριές και φούρνοι. Εκεί γίνεται το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου τον Απρίλιο και της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο, με κέρασμα από τον πολιτιστικό σύλλογο. Τον Νοέμβριο γίνεται στον ίδιο χώρο καζάνιασμα ρακής, με μεζέδες. Εδώ υπάρχει ταβέρνα με παραδοσιακό φαγητό που μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει την τοπική κουζίνα.

Στη δυτική έξοδο του Καμαριώτη υπάρχει ένας χωματόδρομος που οδηγεί στην Τρυπητή, όπου υπάρχει ένα εντυπωσιακό φυσικό μνημείο: τεράστιοι βράχοι δημιουργούν "λαβυρίνθους" και συνθέτουν παράξενα σχήματα. Για μια σύντομη βόλτα με τα πόδια, προσφέρεται το μονοπάτι που περνάει μέσα από το δρυοδάσος, ένα υπέροχο δάσος από δρυς, χαρουπιές, πρίνους, και τις πανέμορφες εκκλησίες του Καμαριώτη και φτάνει λίγο έξω από το Αηδονοχώρι. Σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο, η καμπάνα του Άη - Γιώργη είχε χρυσό βόλι και ήχο τρομερό, που ακουγόταν μέχρι τα Χανιά. Όταν ήρθαν οι Τούρκοι στο νησί, οι κάτοικοι έκρυψαν την καμπάνα, πιθανώς σε κοίλωμα του βράχου πάνω στον οποίο είναι χτισμένη η εκκλησία, και κανείς ποτέ δεν την είδε ξανά... Το 2004 άρχισαν εργασίες ανακαίνισης του Αγίου Γεωργίου και οι ελπίδες ότι θα βρεθεί η καμπάνα με το χρυσό βόλι αναθερμάνθηκαν. Η κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η γεωργία.
 
 
 
 

Σημεία Ενδιαφέροντος
Α. Αξιοθέατα
Πλατεία – Ενετική Κρήνη
Εκκλησίες: Αγ. Γεωργίου 16ου  αιώνα, Δικλητή βυζαντινή Εκκλησία Παναγίας

Β. Φυσικό Περιβάλλον 
Περιοχή "Τρυπητή" Εντυπωσιακά φυσικά γλυπτά στους βράχους
Ως  ιδιαίτερου  ενδιαφέροντος  μπορεί  να  χαρακτηριστεί  όλη   η περιφέρεια "Κρεμαστό-Αχλάδα-Αρμοί-Καψίδα", λόγω πλούσιας βλάστησης και του "Δάσους" από Δρυς, Χαρουπιές και Πρίνους , όπου υπάρχει παλιός νερόμυλος. Γενικά ιδιαίτερου φυσικού κάλλους κρίνεται το συνολικό τοπίο με θέα προς τον κύριο όγκο του Ψηλορείτη.

Γ. Χρήσιμες Πληροφορίες
Πολιτιστικός Σύλλογος - εκδηλώσεις
Πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου
Πανηγύρι της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο
Μεγάλη Παρασκευή Εκδηλώσεις
Γιορτή Τσικουδιάς το Νοέμβριο
 
Δ. Διαμονή – Γαστρονομία – Χώροι Αναψυχής
Παραδοσιακή Ταβέρνα, Καφενείο Πολιτιστικού Συλλόγου στην πλατεία, Ενοικιαζόμενα δωμάτια του Πολιτιστικού Συλλόγου
ΚΕΡΑΜΟΥΤΣΙ
Σε απόσταση 7 λεπτών (3,5 χλμ) νότια της Τυλίσου, μέσα σε μια κατάφυτη από αμπέλια περιοχή θα συναντήσουμε το χωριό Κεραμούτσι, Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με την γεωργία και ειδικότερα με την καλλιέργεια του αμπελιού για την παραγωγή σταφίδας και της ελιάς για την παραγωγή εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου.

Διαβαίνοντας τα στενά σοκάκια ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τα παλαιά αρχοντικά σπίτια ενώ στην πλακόστρωτη πλατεία μπορεί να δροσιστεί στην σκιά της πελώριας μουριάς που δεσπόζει στο χώρο, που μαρτυράει την ασχολία των κατοίκων παλιότερα με την παραγωγή μεταξιού. Υπάρχει παραδοσιακό καφενείο στο οποίο μπορεί να γευθεί την κρητική τσικουδιά με σπιτικά μεζεδάκια. Στην καινούρια πλατεία του χωριού στο χώρο του Δημοτικού Σχολείου, πραγματοποιούνται κάθε χρόνο ενδιαφέρουσες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Παραμένει ένα μέρος που η καρδιά του χτυπάει ακόμα στους ρυθμούς της γνήσιας Κρητικής παράδοσης και φιλοξενίας.  Μπορείτε επίσης να επισκεφτείτε το παλιό, ερειπωμένο ενετικό φρούριο Malvicino. Είναι το φρούριο που έδωσε το όνομα του σ' ολόκληρη την επαρχία. Κι η επαρχία, με τη σειρά της, έδωσε το όνομα της στο πιο φημισμένο κρητικό κρασί όλων των εποχών: το κρασί Μαλβαζία, που εξαγόταν στην Ευρώπη για πολλούς αιώνες.

 
 
 
 
Σημεία Ενδιαφέροντος
Α. Αξιοθέατα
Εκκλησίες: Παναγία 14ου αιώνα, Αγίου Αντωνίου 18ου αιώνα
Πλατεία – Βρύση – Προτομή Ηρακλή Κοκκινίδη (Οπλαρχηγός Μαλεβιζίου)
Ερείπια ενετικού Κάστρου "Μαλβιτσίνο"

Β. Φυσικό Περιβάλλον
Τοποθεσία "Φλέγα" - ποτάμι

Γ. Χρήσιμες Πληροφορίες
Τηλ. Γραφείου του Δημοτικού Διαμερίσματος 2810-851079
Εξυπηρέτηση των δημοτών σε θέματα ΟΓΑ, γίνεται κάθε Πέμπτη 8-10πμ.
Γιορτή Αγίου Ιωάννη του Κλήδονα
Πανηγύρι – Εορτασμός παραμονή Παναγίας
Πολιτιστικός Σύλλογος - Εκδηλώσεις

Δ. Διαμονή – Γαστρονομία – Χώροι Αναψυχής
Καφενεία στην Πλατεία του Χωριού  και 2 παραδοσιακά ρακοκάζανα
ΜΑΡΑΘΟΣ  
Σε απόσταση 21 λεπτών (13 χλμ) από την Τύλισο, διασχίζοντας μια πραγματικά υπέροχη διαδρομή μέσα από τα βουνά βρίσκεται το χωριό Μάραθος το οποίο περικλείεται από βουνά. Είναι ένα ορεινό χωριό και οι κάτοικοι του ασχολούνται με την κτηνοτροφία, την μελισσοκομεία και την καλλιέργεια της ελιάς τόσο για την παραγωγή ελαιολάδου αλλά και της περίφημης σταφιδολιάς του Μαράθου. Στους πρόποδες του βουνού βρίσκεται το περίφημο σπήλαιο Αρκαλόσπηλιο στην περιοπή Άσπρο Μασκάλι το οποίο παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητο και λέγεται ότι καλύπτει σε έκταση μεγάλο μέρος του βουνού.

Στο χωριό υπάρχουν 5 ταβέρνες και ένα παραδοσιακό καφενείο όπου ο επισκέπτης μπορεί να γευθεί τις πραγματικά μοναδικές γεύσεις της κρητικής κουζίνας με τα αγνά παραδοσιακά υλικά και την μοναδική κρητική περιποίηση. Φημισμένος επίσης είναι ο συνεταιρισμός γυναικών Μαράθου "Το ξομπλιαστό κουλουράκι" στον οποίο εκτός από το ομώνυμο προϊόν παράγονται κάθε λογής παραδοσιακά γλυκίσματα όπως μελομακάρονα, κουραμπιέδες, καλιτσούνια καθώς και ζυμωτό ψωμί. Τηρώντας τις παραδόσεις παράγονται τα περίφημα "κουμπαροκούλουρα" που σε κάθε γάμο ή βάφτιση χαρίζονται στον κουμπάρο ή στον νονό.

Μπορούμε να νιώσουμε μοναδικά την μαγεία της ανεξερεύνητης Κρήτης ακολουθώντας τον αγροτικό δρόμο προς το Φόδελε (7χλμ) όπου θα συναντήσουμε στην μονή του Αγίου Παντελεήμονα η οποία βρίσκεται μέσα σε ένα υπέροχο άγριο δάσος. Σε όλη αυτή την καταπράσινη διαδρομή με τα πλατάνια και το κάθε λογής δέντρο μας συντροφεύει σε μικρή απόσταση ο Μαραθιανός ποταμός ο οποίος εκβάλει στο Φόδελε. Κάθε Ιούνιο, ο πολιτιστικός σύλλογος Μαράθου διοργανώνει τη γιορτή της σταφιδολιάς", όπου εκτός από το τιμώμενο προϊόν, προσφέρονται παραδοσιακά φαγητά. 
             
 

Σημεία Ενδιαφέροντος
Α. Αξιοθέατα
Μνημείο Πεσόντων
Υπό κατασκευή Εκθετήριο των γλυπτών του Μαραθιάνου γλύπτη Ιωάννη Κλινάκη στο Χώρο του παλαιού ελαιουργείου
Εκκλησίες: Άγιος Χαράλαμπος (Βυζαντινή) &  Ι.Μ. Αγίου Παντελαιήμονα 17ου αιώνα στο δρόμο προς Φόδελε

Β. Φυσικό Περιβάλλον  
Σπήλαια: Δόξα, Αρκαλόσπηλιο
Μαραθιανός ποταμός - ρέμα από τη Δόξα έως το Φόδελε

Γ. Χρήσιμες Πληροφορίες
Τηλ. Γραφείου του Δημοτικού Διαμερίσματος 2810-521341
Εξυπηρέτηση των δημοτών σε θέματα ΟΓΑ, γίνεται κάθε Τρίτη.
Συνεταιρισμός γυναικών Μαράθου "Το ξομπλιαστό κουλουράκι"
Εκδηλώσεις πολιτιστικού συλλόγου Μαράθου - γιορτή της σταφιδολιάς τον Ιούνιο

Δ. Διαμονή – Γαστρονομία – Χώροι Αναψυχής
Υπάρχουν 5 ταβέρνες και παραδοσιακό καφενείο
ΜΟΝΗ
Ανεβαίνοντας από την Τύλισο προς  τις Γωνιές σε απόσταση μικρότερη  των 5 λεπτών (2 χλμ) και σε υψόμετρο 240 μέτρων  θα βρούμε το χωριό Μονή. Αναφέρεται στην απογραφή του Καστροφύλακα ως Mogni με 50 κατοίκους το 1583 ενώ στην τουρκική απογραφή του 1881 καταγράφονται 197 χριστιανοί και 2 μουσουλμάνοι κάτοικοι. Από τη Μονή κατάγεται ο καταδρομέας Νικόλαος Καβροχωριανός που έπεσε ηρωικά μαχόμενος στην Κύπρο στα γεγονότα του 1974.

Εδώ βρίσκεται το εξωκλήσι του Αγίου Γεώργιου & Τιμίου Σταυρού "Χυμευτού", που είναι κτισμένο σε μια ειδυλλιακή, καταπράσινη τοποθεσία και περιβάλλεται από ψηλούς λόφους. Υπάρχει πηγή με δροσερό νερό που δροσίζει τους επισκέπτες του χώρου. Η ονομασία της τοποθεσίας προέρχεται από την λατινική λέξη Χουμέκτους που σημαίνει τόπος δροσερός, βρεγμένος, ή από τη λέξη Χούμους ή χυμός. Ανατολικά υπάρχουν σημάδια παλαιότερου ιερού ναού και σε απόσταση εκατόν πενήντα μέτρων από τον σημερινό ναό υπάρχει σκαλιστό κελί σε βράχο. Είναι ένα μέρος με απίστευτη φυσική ομορφιά, που τα πινέλα του καλύτερου ζωγράφου, δύσκολα θα μπορούσαν να αποδώσουν.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει επίσης η διαδρομή από το Φαράγγι (Κάστελλος) προς Κούλε που βρίσκονται εγκαταλελειμμένα τούρκικα σπίτια και καταλήγει στη "Χειμεφτού". Το εύφορο έδαφος σε συνδυασμό με το ήπιο κλίμα δίνει στην περιοχή τη δυνατότητα παραγωγής ευρείας γκάμας γεωργικών προϊόντων όπως πατάτες, κηπευτικά, σταφίδες, σταφύλια & ελιές από τα οποία παράγονται αντίστοιχα εξαιρετικής ποιότητας κρασί/ρακί και λάδι. Παράλληλα σημαντική είναι η ενασχόληση των κατοίκων με την κτηνοτροφία και η παραγωγή τυροκομικών προϊόντων.

Στο χωριό ο επισκέπτης μπορεί να ξαποστάσει στη βρύση στην κεντρική πλατεία του χωριού και να γευθεί τα πλούσια εδέσματα στο παραδοσιακό καφενείο -  ρακάδικο που βρίσκεται απέναντι.
 
    
               
Σημεία Ενδιαφέροντος
Α. Αξιοθέατα
Μνημείο Πεσόντων 1940-1944 στην είσοδο του Χωριού & Ηρώο Νικολάου Καβροχωριανού στην Εκκλησία της Ευαγγελίστριας.
Εκκλησίες: Αγία Παρασκευή (πολιούχος) & Αγίου Ιωάννου, Ευαγγελίστρια, Αγία Μαρίνα, Εκκλησία Αγίου Γεώργιου & Τιμίου Σταυρού (Ξωκλήσι)

Β. Φυσικό Περιβάλλον
Τοποθεσία "Χειμευτού" – Πηγή
Διαδρομή από το Φαράγγι (Κάστελλος) προς Κούλε - "Χειμευτού"

Γ. Χρήσιμες Πληροφορίες
Τηλ. Γραφείου του Δημοτικού Διαμερίσματος 2810-831460
Εξυπηρέτηση των δημοτών σε θέματα ΟΓΑ, γίνεται κάθε Πέμπτη, 8-10πμ.
Πανηγύρι Αγίας Παρασκευής 26/7
Πολιτιστικός Σύλλογος – Εκδηλώσεις

Δ. Διαμονή – Γαστρονομία – Χώροι Αναψυχής
Παραδοσιακό Καφενείο – Ρακάδικο: "Μεσοχωριά" - Κωτσάκη Αικατερίνη







ΤΥΛΙΣΟΣ
Η Τύλισος βρίσκεται στις ανατολικές υπώρειες του Ψηλορείτη, σε μια κοιλάδα κατάφυτη από ελιές και αμπέλια σε απόσταση 15 λεπτών (12χλμ) από το Ηράκλειο. Είναι υπερήφανη για το όνομά της, το οποίο διατηρείται το ίδιο επί τουλάχιστον 3.400 χρόνια. Είναι το μοναδικό τοπωνύμιο, από όσα διαβάστηκαν στις πινακίδες Γραμμικής Β γραφής της Κνωσού, το οποίο εξακολούθησε να χρησιμοποιείται χωρίς διακοπή μέχρι σήμερα. Πολιούχος είναι ο Άγιος Νικόλαος, χτισμένος στα τέλη του 19ου αιώνα, και στις 6 Δεκεμβρίου, στο πανηγύρι του, σερβίρεται βακαλάος τηγανιτός.

Η παλιότερη εκκλησία του χωριού είναι ο Χριστός (Μεταμόρφωση του Σωτήρος), με σωζόμενες τοιχογραφίες των αρχών του 14ου αιώνα. Στην πλατεία της Τυλίσου υπάρχει μια αποκαταστημένη ενετική κρήνη, με δύο καμάρες και δύο κρουνούς, καθώς και αρκετά καφενεία διαφορετικών εποχών. Κάποια από τα σπίτια έχουν νεοκλασικά στοιχεία στη μορφή τους, ενώ δύο αρχοντικά των αρχών του 20 αιώνα, στο κέντρο του χωριού, έχουν κηρυχθεί διατηρητέα. Τα περισσότερα είναι ανακαινισμένα, αλλά διατηρούν την αρχική, απλή αρχιτεκτονική μορφή τους.

Στην Τύλισο βρέθηκαν 3 μεγάλα οικοδομήματα που χαρακτηρίστηκαν από τον Ι. Χατζηδάκη σαν "Οικίες". Τα 3 αυτά οικοδομήματα ανήκουν στην υστερομινωική περίοδο και αποτελούταν από υπαίθριες αυλές, κλιμακοστάσια, δωμάτια για το υπηρετικό προσωπικό, διαδρόμους, λατρευτικούς χώρους κ.α. . Επίσης στο χώρο βρέθηκε δίκτυο ύδρευσης. Ο χώρος είναι επισκέψιμος καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, τα δε ευρήματα εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου.

Εδώ θα συναντήσουμε την "Πλάκα". Βρίσκεται απέναντι από την εκκλησία του Αϊ Γιώργη στα συριανά. Σύμφωνα με την παράδοση κάποτε αυτό που είναι πλάκα (πέτρα συνεχόμενη) ήταν χωράφι καλλιεργήσιμο. Ο ιδιοκτήτης του ήταν γεωργός, και το έσπερνε. Μια χρονιά παρακάλεσε τον Άγιο Γεώργιο να τον βοηθήσει να τελειώσει το όργωμα και την σπορά για να προλάβει να πάει στην εκκλησία στην χάρη του (3 Νοέμβρη του Αϊ Γιώργη του μεθυστή). Πράγματι ο Αϊ Γιώργης τον βοήθησε και τελείωσε. Την επόμενη χρονιά πάλι τα ίδια. Αυτό έγινε και Τρίτη χρονιά. Όμως την επόμενη που παρακάλεσε τον Άγιο για τον ίδιο λόγο όχι μόνο δεν τον βοήθησε αλλά για να τον τιμωρήσει έκανε το χωράφι του άγονο, μια πλάκα.

Κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η γεωργία με την καλλιέργεια της ελιάς και του αμπελιού και η αρκετά αναπτυγμένη κτηνοτροφία. Αρκετοί κάτοικοι ασχολούνται επίσης με την κονικλοτροφία, την πτηνοτροφία και την μελισσοκομία.
 
 
 
 
 
 
Σημεία Ενδιαφέροντος
Α. Αξιοθέατα
Αρχαιολογικός Χώρος – Μινωικές Οικίες
Κορυφή Βουνού Πύργος: Ιερό Μινωικής εποχής (2000 πχ)
Παραδοσιακός οικισμός "Κατσιλαδοχώρι"
Εκκλησιές: Αγ. Νικόλαος 19ου αιώνα, Αφέντης Χριστός 14ου αιώνα,  Παναγιά στη Λούτρα, Παναγία Κερά, Μοναστήρι Αγίου Αντωνίου (Ερείπια στο Κατσιλαδοχώρι), Αγίου Ιωάννη.
Ενετική Κρήνη – Πλατεία
Νερόμυλος Βασιλογιαννάκη (περιοχή καράς μύλος) 500-700 μέτρα πριν τον Αϊ Γιώργη στα Συριανά

Β. Φυσικό Περιβάλλον 
Οροπέδιο Στρούμπουλα (Τίμιος Σταυρός, Αγ. Γεώργιος)
Βουλισμένο Αλώνι (Φυσικό Μνημείο-δολίνη)
Πλάκα στην τοποθεσία "Συριανά" (Απέναντι από τον Άγιο Γεώργιο)
Περιοχή Κέρης – Φαράγγι Αλμυρού
Σπήλαια: Τραπέζα, Καμιλάρη  κ.α.
Πηγή Αγίου Μάμα

Γ. Χρήσιμες Πληροφορίες
Τηλ. Γραφείου του Δημοτικού Καταστήματος 2810-831220, 2813-403700
Ανοικτά Δευτέρα ως Παρασκευή, 7:30πμ – 3:00μμ
Βιοτεχνική Δραστηριότητα – ΒΙΟΠΑ
Πολιτιστικός Σύλλογος Εκδηλώσεις (Γιορτή Μπακαλιάρου 5/12 κλπ)
"Πολιτιστικός Αύγουστος",  εκδηλώσεις του Δήμου Τυλίσου κάθε καλοκαίρι σε όλα τα Δημοτικά Διαμερίσματα (Μουσικές – Θεατρικές Βραδιές κλπ)

Δ. Διαμονή – Γαστρονομία – Χώροι Αναψυχής
Παραδοσιακό Χωριό Αρόλιθος (ταβέρνα, καφενείο, μουσείο, καφετέριες), Κτήμα Καρές (Ταβέρνα, καφετέρια), Ταβέρνα-Ψησταρία, Πιτσαρία-Κρεπερί, Μεζεδοπωλείο-Καφενείο, Καφετέριες